![[{[item.product.name]}]]([{[item.product.photo.url]}] 125w)
Czasy, w których dzisiaj żyjemy, nie należą do najłatwiejszych. Ciągły stres, niepewność, strach przed tym, co przyniesie nam kolejny dzień – z tymi wszystkimi problemami borykamy się na co dzień. Niestety burzliwe tempo życia sprawia, że zarówno nasz umysł, jak i ciało mogą zapłacić za to bardzo wysoką cenę. Stajemy się coraz bardziej rozdrażnieni, mamy problemy z koncentracją, snem, a poranne wstawanie okazuje się niezwykle trudnym zadaniem. Okazuje się również, że przyczyną może być stres. Jak rozpoznać objawy przewlekłego stresu i jak je pokonać?
Stres – co to jest? Jakie są rodzaje stresu?
Stres jest naturalną reakcją organizmu na trudne sytuacje, niezależnie od tego, czy są one rzeczywiste, czy tylko subiektywnie postrzegane. Nasz organizm został zaprogramowany tak, aby nie tylko doświadczał stresu, ale również odpowiednio na niego reagował. W obliczu pewnych stresorów organizm zaczyna uruchamiać mechanizmy obronne i wytwarzać określone reakcje fizyczne i psychiczne, znane jako „reakcja walki lub ucieczki” lub „ostra reakcja na stres”.
Reakcja na stres to nic innego jak sposób, w jaki organizm stara się chronić nas przed przykrymi skutkami tej sytuacji. To właśnie dzięki tym mechanizmom obronnym jesteśmy w stanie zachować czujność, energię i koncentrację w trudnym momencie. W skrajnych przypadkach stres może nawet uratować nam życie, na przykład dodając sił do obrony przed napastnikiem lub zmuszając do natychmiastowego zatrzymania się, aby uniknąć wypadku drogowego.
Z drugiej strony stres pomaga nam również radzić sobie z wyzwaniami życiowymi. Napięcie, które odczuwamy podczas ważnego dnia w pracy, pomaga poprawić koncentrację i zachęca do większej nauki przed egzaminem, nawet jeśli wolelibyśmy spędzić ten czas w zupełnie inny sposób. Pamiętaj jednak, że nawet jeśli stres na pierwszy rzut oka wydaje się pomocny, z czasem może poważnie zaszkodzić naszemu zdrowiu, nastrojowi, relacjom, produktywności w pracy i ogólnej jakości życia.
Przyczyny stresu
Stres jest reakcją, na którą wpływają różne czynniki. To, co dla jednej osoby jest czynnikiem stresującym, innej może wcale nie przeszkadzać. Wynika to z faktu, że każdy z nas inaczej radzi sobie ze stresującymi sytuacjami. Według badań amerykańskich socjologów, główną przyczyną stresu wśród Amerykanów jest praca. Aż 40% pracowników ma na co dzień do czynienia ze stresującymi sytuacjami w biurze, a 25% twierdzi, że praca jest dla nich głównym źródłem stresu. Z czego to wynika? Głównymi przyczynami stresu w pracy są:
- niezadowolenie z wykonywanej pracy;
- zbyt duża odpowiedzialność przypisywana jednemu pracownikowi;
- długi czas pracy i praca w godzinach nadliczbowych;
- niejasne oczekiwania pracodawcy wobec pracownika, a także nieumiejętność komunikowania zdań;
- praca w warunkach ryzykownych (np. policjant, strażak, ratownik);
- niepewność co do możliwości awansu;
- dyskryminacja lub mobbing w pracy.
W wielu przypadkach stresujące sytuacje wiążą się z trudnymi wydarzeniami, z którymi mamy do czynienia w życiu osobistym, takimi jak rozwód, utrata pracy, śmierć bliskiej osoby, zwiększenie zobowiązań finansowych, przeprowadzka do nowego domu, zdarzenia traumatyczne (np. kradzież, gwałt lub przemoc), ale także przewlekła choroba lub uraz.
Co ważne, stres nie zawsze pochodzi z zewnątrz – czasem jest reakcją na nasze myśli i problemy psychologiczne takie jak:
- strach i niepewność – napływające informacje o wojnie, zagrożeniu atakiem terrorystycznym, epidemią czy globalnym ociepleniem mogą nas zestresować . Choć nie wszystkie sytuacje są realnym zagrożeniem, często strach przed nimi przeważa i utrudnia codzienną egzystencję;
- postrzeganie świata lub konkretnej sytuacji – postawa, jaką przyjmujemy w określonej sytuacji, np. przy kradzieży samochodu, determinuje naszą reakcję na stres. Podobnie jest w środowisku pracy – ludzie, którzy czują, że wykonują dobrą robotę, są mniej zestresowani zbliżającym się projektem niż ci, którzy martwią się, że nie mają odpowiednich kompetencji;
- nierealne oczekiwania – nikt z nas nie jest doskonały, dlatego najgorszym rozwiązaniem jest stres, gdy coś nie idzie zgodnie z oczekiwaniami;
- zmiany w życiu - stresująca może być każda większa zmiana w życiu, od przyjemnych wydarzeń, takich jak ślub, narodziny dziecka czy awans w pracy, po smutne wydarzenia, takie jak rozwód czy śmierć w rodzinie.
Objawy stresu - wpływ stresu na nasz organizm
Co dzieje się z naszym organizmem, gdy znajdzie się w sytuacji stresowej? Podwzgórze, które jest integralną częścią mózgu, reaguje jako pierwsze. Wysyła sygnały nerwowe i hormonalne do nadnerczy, gdzie zaczynają uwalniać się hormony. Są naturalnym sposobem przygotowania organizmu do walki z niebezpieczeństwem i zwiększenia szans na przeżycie. Hormony takie obejmują kortyzol i adrenalinę, które natychmiast powodują:
- przyspieszenie bicia serca;
- przyspieszenie oddechu;
- naczynia krwionośne ulegają zwężeniu, dzięki czemu krew może być skuteczniej transportowana do mięśni;
- pocenie się.
Należy podkreślić, że stres może przybierać różne formy – może być ostry lub krótkotrwały (epizodyczny), ale gdy zmagamy się z nim przez dłuższy czas, mamy do czynienia ze stresem przewlekłym, który negatywnie wpływa na nasze zdrowie i przyczynia się do rozwój patologii, takich jak choroby układu krążenia, depresja, osłabienie układu odpornościowego, stany lękowe czy podwyższone ciśnienie krwi.
Do najczęstszych objawów stresu należą:
- objawy emocjonalne – zły nastrój, uczucie przytłoczenia, trudności z uspokojeniem umysłu, unikanie innych, poczucie braku własnej wartości;
- objawy fizyczne – bóle głowy, nudności i biegunki, bezsenność, ból w klatce piersiowej i przyspieszenie akcji serca, częste przeziębienia, spadek libido, pocenie się dłoni i stóp, suchość w ustach, zgrzytanie zębami;
- objawy behawioralne i poznawcze – „gonitwa myśli”, trudności z koncentracją, pesymistyczne nastawienie do życia, ciągłe zamartwianie się, utrata apetytu, nadmierne spożywanie alkoholu lub papierosów, obgryzanie paznokci, unikanie odpowiedzialności.
Stres w ciąży
Uczucie stresu jest dość powszechne w czasie ciąży. Przyszła mama stresuje się tym, czy poradzi sobie w nowej roli w życiu, czy dziecko będzie zdrowe, czy też jej organizm wróci do dawnej formy. Niestety, jak w każdym innym przypadku, nadmierny stres może powodować nieprzyjemne dolegliwości, takie jak problemy ze snem, bóle głowy, drażliwość, utrata apetytu czy nawet przejadanie się.
Jednak przewlekły stres w czasie ciąży wpływa nie tylko na zdrowie kobiety, ale także na nienarodzone dziecko. Jak podkreślają lekarze, długotrwałe narażenie na wysoki poziom stresu może skutkować problemami, takimi jak wysokie ciśnienie krwi, choroby serca i zwiększone ryzyko urodzenia przedwcześnie dziecka. Niektóre badania sugerują również, że wysoki poziom stresu podczas ciąży może powodować pewne problemy w pierwszych latach życia, takie jak trudności z koncentracją, strach, a nawet osłabiony układ odpornościowy.
Skutki stresu
Jak już wspomnieliśmy, adrenalina pomaga naszemu organizmowi w sytuacjach stresowych. Mimo to należy pamiętać, że jego częste wahania mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Do najczęstszych skutków stresu należą:
- uszkodzenie naczyń krwionośnych;
- wysokie ciśnienie krwi;
- nieprawidłowe bicie serca (arytmia);
- zwiększone ryzyko zawału serca i udaru mózgu;
- ból głowy;
- zgaga, wrzody i zespół jelita drażliwego;
- skurcze żołądka, zaparcia lub biegunka;
- nagły przyrost lub utrata masy ciała;
- spadek libido;
- problemy z płodnością;
- depresja i lęk;
- problemy dermatologiczne, takie jak trądzik, egzema czy łuszczyca.
Jak leczyć stres? Skuteczne sposoby na walkę ze stresem
Istnieje wiele metod, których możemy użyć, aby wesprzeć nasz umysł i ciało w radzeniu sobie ze stresującymi sytuacjami. Jak pokonać stres? Zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna odgrywają w tym kluczową rolę. Ważne jest, aby w codziennym jadłospisie unikać pokarmów, które mogą przyczynić się do wzrostu produkcji kortyzolu, czyli kawy, czarnej herbaty oraz pokarmów bogatych w cukier, a także alkoholu. Udowodniono, że zbilansowana dieta połączona z odpowiednimi ćwiczeniami pomaga uwolnić nagromadzone napięcie. Z drugiej strony lekka aktywność fizyczna poprawia naszą wydajność i zmniejsza ryzyko stresu.
Kolejnym ważnym elementem radzenia sobie ze stresem jest stosowanie technik relaksacyjnych, takich jak joga, medytacja, tai chi i masaż. Dzięki nim uczymy się prawidłowego oddychania, co może być korzystne dla kontrolowania stresu w trudnej sytuacji. Jeśli czujemy, że nie jesteśmy w stanie zapanować nad goniącymi się myślami, które towarzyszą nam w trudnych sytuacjach, nie bójmy się prosić innych o wsparcie. Rozmowa z zaufanym członkiem rodziny, przyjacielem lub profesjonalnym terapeutą może czasami wystarczyć, aby przezwyciężyć stres.
Zioła na stres i bezsenność
Skutecznym sposobem na walkę ze stresem są także zioła, które mają za zadanie uspokoić układ nerwowy, złagodzić napięcie i pomóc w utrzymaniu higieny snu. Zioła to także naturalna recepta na jesienną chandrę, czyli wiosenne przesilenie, które wiąże się z pogorszeniem samopoczucia. Co ważne, zioła nie uzależniają, a ich łagodne działanie sprawia, że można je stosować długotrwale bez obaw o skutki uboczne.
Na jakie zioła warto zwrócić uwagę, gdy mamy problemy ze snem i koncentracją, odczuwamy kołatanie serca i rozdrażnienie? Większość osób w tak stresującej sytuacji sięga po melisę, która jest cennym źródłem olejków eterycznych, chlorofilu, flawonoidów i kwasów fenolowych. Melisa działa głównie przeciwutleniająco i rozkurczowo, ale ma też właściwości uspokajające. Ziołowy napar z melisy pomaga osobom, które zmagają się z lękiem, drażliwością, pobudzeniem nerwowym i problemami ze snem. Ponadto korzystnie wpływa na koncentrację i rozluźnia podrażnione nerwy.
Jednak melisa to nie jedyne zioło na regenerację nerwów. Następujące zioła mają również działanie uspokajające i zwiększające koncentrację:
- Arcydzięgiel – korzeń i owoce tej rośliny mają dobroczynny wpływ na aktywność naszego układu nerwowego. Skutecznie łagodzą wszelkie zaburzenia układu nerwowego, pomagają przy migrenach, wspomagają prawidłowe trawienie i przemianę materii. Wszystko to sprawia, że arcydzięgiel jest częstym składnikiem mieszanek ziołowych o działaniu uspokajającym.
- Dziurawiec – w fitoterapii uważany jest za zioło o właściwościach antydepresyjnych i wspomagających utrzymanie równowagi emocjonalnej. Regularne spożywanie naparu z dziurawca korzystnie wpływa nie tylko na układ pokarmowy, ale także pomaga radzić sobie w sytuacjach stresowych.
- Ashwagandha (żeń-szeń indyjski) – zioło stosowane w medycynie indyjskiej od wielu lat. Dzięki zawartym glikowitanolidom wspomaga proces zapamiętywania i poprawia koncentrację, a także przyczynia się do lepszego samopoczucia. Dlatego ashwagandha polecana jest szczególnie osobom narażonym na nadmierny wysiłek intelektualny, który może później wpływać na rozwój sytuacji stresowych.
- Kozłek lekarski (waleriana) – to jedna z najcenniejszych naturalnych substancji, która uspokaja skołatane nerwy i ułatwia zasypianie. Szczególnie ważny w tym aspekcie jest zawarty w roślinie kwas walerenowy, który ma właściwości uspokajające, spazmolityczne (przeciwskurczowe) i lekko nasenne. Waleriana jest powszechnie dostępna w postaci kropli, kapsułek lub tabletek.
- Lawenda - napar na bazie kwiatów lawendy pomaga złagodzić ból i zawroty głowy, obniża ciśnienie krwi i odpręża cały organizm . Dużą popularnością cieszą się również olejki eteryczne z lawendy, stosowane w aromaterapii. Ich przyjemny zapach unoszący się w powietrzu pomaga nam się zrelaksować i ułatwia zasypianie.
- Męczennica – pnącze pochodzące z Brazylii, które występuje głównie w krajach o ciepłym klimacie. Roślina ta zawiera wiele cennych związków bioaktywnych, takich jak flawonoidy (głównie C-glikozydy), gynocardin (glikozyd cyjanogenny), polisacharydy i fitosterole, dzięki czemu korzystnie wpływają na cały nasz organizm. Jej zadaniem jest przede wszystkim likwidacja napięć nerwowych i napadów lęku, trudności z zasypianiem oraz łagodzenie objawów związanych z nerwowymi zaburzeniami żołądkowymi.
- Miłorząb japoński (miłorząb dwuklapowy, ginkgo biloba) – jest bogatym źródłem substancji takich jak flawonoidy, terpentyna, steroidy i hydrokwasy, które odpowiadają za ochronę komórek nerwowych przed skutkami starzenia się organizmu. Ginkgo biloba to zioło polecane głównie osobom starszym, ale coraz częściej sięgają po niego także osoby młodsze, zwłaszcza studenci i osoby ze zdrowiem psychicznym. Ginkgo biloba, podobnie jak ashwagandha, sprzyja koncentracji i ułatwia zapamiętywanie, co pomaga kontrolować stres. Warto jednak zaznaczyć, że dla osiągnięcia zamierzonych efektów konieczne jest stosowanie tej rośliny przez co najmniej pół roku.
- Rumianek szlachetny - roślina stosowana w fitoterapii jako niezwykle cenne zioło do regeneracji nerwów. Flawonoidy i cholina zawarte w kwiatach rumianku pozytywnie wpływają na rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego. Co ważne, rumianek jest bezpieczny również dla małych dzieci, niemowląt i noworodków.
- Szyszki chmielowe - jak dowiodły liczne badania, chmiel osłabia mechanizm przekazywania impulsów nerwowych, dzięki czemu pomaga uspokoić i wyciszyć umysł, a także szybciej zasnąć. Niestety w większości przypadków chmiel jest łączony z alkoholem, co nie wpływa pozytywnie na jakość snu i nasze samopoczucie. Znacznie lepszym rozwiązaniem jest zatem stosowanie ziół na bazie szyszek chmielowych, które pozytywnie wpływają na nasz stan emocjonalny. Preparaty tego typu są powszechnie dostępne w postaci tabletek, ale czasami można spotkać również suszony chmiel, który jest gotowy do gotowania.
