Aloes - co to za roślina?
Aloes zwyczajny (łac. Aloe Vera Barbadensis Miller) to roślina należąca do rodziny Liliowatych, która jest rodzajem jednoliściennych sukulentów liściastych. Aloes to roślina wieloletnia, kserofityczna o soczystych liściach o barwie grochu. Jak wygląda aloes? Charakteryzuje się głównie mięsistymi, trójkątnymi liśćmi o ząbkowanych brzegach.
Warto zwrócić uwagę na specyficzną budowę liści aloesu, które składają się z trzech warstw:
- zewnętrzna (często nazywana też korą), która zawiera 15-20 komórek. Warstwa ta pełni funkcje ochronne oraz syntetyzuje węglowodany i białka. Wewnątrz kory tworzą się wiązki naczyniowe, które odpowiadają za transport wody (ksylem) i skrobi (łyko);
- środkowa - warstwa lateksu w postaci gorzkiego, żółtawego soku zawierającego glikozydy i antrachinony;
- warstwa wewnętrzna - przezroczysta warstwa żelu o zawartości wody 99%. Pozostały 1% składu to glukomannany, aminokwasy, sterole, lipidy i witaminy.
Aloes to roślina znana nam od tysięcy lat. Pierwsze wzmianki o jego istnieniu pochodzą z XVIII wieku p.n.e., czyli prawie 4000 lat temu. Nefertiti, żona żyjącego wówczas faraona, stosowała go w postaci olejków i balsamów do pielęgnacji skóry. W starożytności Egipcjanie uważali aloes za niezwykle cenną „roślinę nieśmiertelności”, którą stosowała Kleopatra – wyciskała sok z aloesu i używała go do pielęgnacji twarzy.
Pierwotnie aloes był nazywany przez Greków i Hindusów „gorzką substancją” lub „gorzkim lekarstwem”, co wynikało ze specyficznego, gorzkiego smaku skórki aloesu. Warto jednak wiedzieć, że gdy oddzielimy miąższ od zielonej skórki, okazuje się, że miąższ ma zupełnie neutralny smak.
Aloes - Odmiany
Aloe vera występuje naturalnie w postaci różnych gatunków - rodzina tych jednoliściennych liściastych sukulentów liczy podobno około 550 gatunków. Każda z roślin ma nieco inny wygląd, inne właściwości i zastosowanie. Niektóre to krzewy, inne to formy drzewiaste, takie jak byliny lub winorośle. Aloes to roślina, która rośnie głównie na suchych terenach Półwyspu Arabskiego, Afryki i Madagaskaru. Co ważne, zasięg aloesu stale się powiększa i dziś obejmuje niemal cały świat.
Wiele osób zadaje sobie pytanie, czy wszystkie gatunki są lecznicze i jak rozpoznać leczniczy rodzaj aloesu? Pomimo tego, że istnieje kilkaset gatunków aloesu, tylko kilkadziesiąt ma właściwości lecznicze. Sok z aloesu ma zastosowanie głównie w medycynie naturalnej – świeży i skoncentrowany lub w wersji suszonej. Najpopularniejsze rodzaje aloesu to:
- Aloe vera - jego szarozielone, mieczowate liście mają około 3-7 cm szerokości i są zakończone małymi kolcami. Aloe vera zwykle osiąga maksymalną wysokość 100 cm, posiada żółte kwiaty zebrane w długie grona;
- Aloes drzewiasaty (Aloes arborescens) - dorasta do 5 metrów wysokości. Charakteryzuje się rozgałęzioną, lekko wklęsłą łodygą u góry, która ku dołowi staje się coraz bardziej wypukła. Liście aloesu drzewiastego są zielone i mięsiste, pokryte woskowym nalotem. Podobnie jak w przypadku aloesu vera, miąższ ma właściwości przeciwzapalne.
- Aloe ferox, który osiąga wysokość do 3 metrów (niekiedy do 5 metrów). Charakteryzuje się charakterystycznymi czerwonawymi kolcami na brzegach i płaskiej stronie liści oraz czerwonymi kwiatostanami. Aloes uzbrojony ma właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybicze, przeczyszczające, nawilżające i łagodzące. Stosowany jest głównie w stomatologii i dermatologii, a także w leczeniu zatok przynosowych i schorzeń układu pokarmowego.
Aloe vera - skład miąższu aloesu
Zawiera aż 95% wody. Pozostałe 5% to sucha masa, która zawiera składniki odżywcze i związki bioaktywne. Jak potwierdziła Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), aloes jest rośliną biologicznie aktywną, która zawiera aż 75 substancji aktywnych, w tym:
- witaminy z grupy A, B, C i E;
- minerały takie jak wapń, cynk, chrom, magnez, miedź, selen i sód;
- aminokwasy egzogenne i endogenne;
- enzymy, takie jak amylaza, katalaza, lipaza;
- glikoproteiny, węglowodany, saponiny, polipeptydy;
- antrachinony;
- hormony, w tym auksyny i gibereliny;
- biostymulatory (enzymy roślinne).
Aloes – właściwości
Za cenne właściwości lecznicze aloesu odpowiada polisacharyd acemannan, który wykazuje następujące działanie:
- wzmacnia układ odpornościowy i wspomaga organizm w walce z infekcjami (aloes jest naturalnym antybiotykiem);
- przyspiesza proces gojenia się ran i regeneracji skóry;
- spowalnia proces starzenia się skóry, a także zwiększa ilość kolagenu i elastyny, co poprawia elastyczność skóry;
- ma właściwości przeciwutleniające;
- spowalnia lub hamuje stany zapalne dzięki zawartości beta-sitosteroli;
- pomaga złagodzić ból stawów;
- reguluje poziom glukozy we krwi;
- wspomaga proces odchudzania;
- reguluje ciśnienie krwi dzięki potasowi zawartemu w aloesie;
- wspomaga leczenie infekcji górnych dróg oddechowych m.in. zapalenie oskrzeli i krtani oraz katar;
- walczy z migrenami.
Aloes - wpływ na układ pokarmowy
Korzystnie wpływa również na układ pokarmowy tworząc środowisko przyjazne dla szczepów bakterii Lactobacillus, a także hamuje rozwój grzybów takich jak Candida albicans (bielnik biały), Helicobacter pylori, Salmonella i Shigella. Aloes reguluje pH w żołądku, co poprawia pracę jelit i łagodzi objawy refluksu żołądkowo-jelitowego. Ponadto wspomaga gojenie nadżerek i leczenie chorób jelit, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zespół jelita drażliwego i choroba Leśniowskiego-Crohna.
Regularne spożywanie czystego soku z aloesu pomaga również w utrzymaniu równowagi flory bakteryjnej jelit, pozbywaniu się z organizmu robaków takich jak tasiemce, tęgoryjce i glisty, a dzięki zawartemu w nim błonnikowi wspomaga trawienie i pozytywnie wpływa na uczucie sytości.
Aloes na oczyszczenie organizmu
Aloes znany jest z dobroczynnego wpływu na kosmki jelitowe, które odpowiadają za wchłanianie składników odżywczych. Biologicznie aktywne polisacharydy znajdujące się w aloesie wiążą się z niektórymi toksynami, których nie można naturalnie usunąć z organizmu (np. metalami ciężkimi). Dzięki temu aloes jest w stanie wspomagać proces oczyszczania wątroby, nerek i skóry, a także absorbować toksyny, które następnie są wydalane przez okrężnicę. Nie bez znaczenia jest również działanie aloesu na alkalizację naszego organizmu. Jest zasadowy i dlatego pomaga zrównoważyć zbyt wiele kwaśnych produktów, które spożywamy.
Warto również dodać, że poprawa trawienia i oczyszczenie organizmu z toksyn sprzyja odchudzaniu, dlatego aloes jest jednym z elementów wielu zdrowych kuracji odchudzających. Zapewni nam to nie tylko lepszą kondycję fizyczną, ale również doda nam energii i nie będziemy odczuwać zmęczenia podczas diety.
Aloes dla diabetyków
Jak potwierdzają liczne badania przeprowadzone na czystym miąższu aloesu, powinien on być elementem codziennej diety osób z cukrzycą i zaburzeniami tolerancji glukozy. Zawarte w aloesie cynk, mangan i witamina B6 pobudzają trzustkę do wydajnej produkcji insuliny, która z kolei reguluje poziom cukru we krwi. Wykazano, że regularne spożywanie aloesu stopniowo obniża poziom cukru we krwi.
Czy aloes jest dobry na skórę?
Jednym ze składników aloesu jest kwas gamma-linolenowy GLA, który odpowiada za wzmocnienie bariery lipidowej skóry. Kwas ten wnika w głębokie warstwy skóry, gdzie przekształca się w prostaglandyny, które skutecznie chronią skórę przed infekcjami, hamują rozwój alergii i zapobiegają przedwczesnemu starzeniu się skóry. Ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, aloes jest odpowiedni na trądzik. Dlatego jest często stosowany przez młode osoby zmagające się z nadmiarem sebum.
Aloes - zastosowanie
Aloes jest obecnie szeroko stosowany w wielu gałęziach przemysłu. Można go znaleźć między innymi w żywności, gdzie dostępny jest w postaci świeżego soku, nalewki czy ekstraktu z aloesu, a także w produktach roślinnych.
Mówiąc o tym, co można zrobić z aloesu, warto również dodać, że jest on coraz częściej stosowany jako składnik wielu produktów kosmetycznych, które pomagają utrzymać naszą skórę w dobrej kondycji. Dzięki nim jesteśmy w stanie dostarczyć naszym komórkom więcej tlenu, a także pozbyć się uporczywego swędzenia i suchości skóry. Zawarty w kosmetykach aloes łagodzi także ukąszenia komarów, otarcia i oparzenia słoneczne.
Sok z aloesu
Sok z aloesu to doskonały sposób na naturalne zwiększenie odporności naszego organizmu, co jest szczególnie ważne w okresie jesienno-zimowym. Jakie właściwości ma sok z aloesu? Stosowany wewnętrznie wspomaga działanie układu pokarmowego, wspomaga leczenie dolegliwości takich jak wrzody, nieżyty żołądka i stany zapalne układu pokarmowego. Ponadto sok z aloesu pozytywnie wpływa na czynność nerek i układu sercowo-naczyniowego. Sok z aloesu doskonale nawilża, odświeża, tonizuje i łagodzi podrażnienia.
Aloes - przeciwwskazania
Aloes jest rośliną o dobroczynnym wpływie na nasz organizm, należy jednak zaznaczyć, że jego stosowanie ma pewne przeciwwskazania. Nie zaleca się picia soku z aloesu osobom, u których zdiagnozowano choroby serca, zaburzenia czynności nerek, zapalenie wyrostka robaczkowego i hemoroidy. Ponadto osoby, które regularnie przyjmują leki, przed rozpoczęciem ich stosowania powinny skonsultować się z lekarzem. Dzieje się tak dlatego, że aloes wchodzi w interakcje z niektórymi klasami leków, w tym z:
- lekami moczopędnymi;
- leki przeciwcukrzycowe;
- digoksyna, warfaryna, sewofluran;
- pobudzające środki przeczyszczające;
- antykoagulanty.
Doustne przyjmowanie aloesu nie jest również zalecane kobietom w ciąży i karmiącym, a także dzieciom poniżej 12 roku życia.
