Olej kokosowy zyskuje na popularności. Wykorzystuje się go w kuchni do przygotowywania potraw, ale także w kosmetyce. Jakie są jego skutki i korzyści dla człowieka?
Olej kokosowy zyskał w ostatnich latach duże zainteresowanie. Dzięki swoim właściwościom zaczęto go wykorzystywać w kuchni do przygotowywania potraw, ale także w przemyśle kosmetycznym.
Chociaż jest to tłuszcz roślinny, w temperaturze pokojowej ma bardziej stałą konsystencję niż płyn.
Zawiera on średniołańcuchowe triacyloglicerydy i kwas laurynowy. Te triacyloglicerydy i kwas laurynowy mogą zwiększać poziom cholesterolu HDL (znanego również jako dobry cholesterol) we krwi.
Wyższy poziom cholesterolu HDL zmniejsza ryzyko chorób serca, a tym samym pomaga chronić serce.
Inne badania wskazują na jego zalety:
- na funkcje mózgu,
- wpływ na utratę wagi,
- podczas regeneracji włosów i skóry.
Różnica między rafinowanym i nierafinowanym olejem kokosowym
Główna różnica między tymi dwoma rodzajami oleju kokosowego polega na sposobie ich produkcji.
Typową cechą odróżniającą olej kokosowy rafinowany od nierafinowanego jest jego smak i zapach.
Olej nierafinowany, czasami nazywany dziewiczym, zachowuje swój typowy kokosowy smak i aromat, dlatego szczególnie nadaje się do dań słodkich czy kuchni azjatyckiej. Jego temperatura dymienia wynosi 177°C.
Nierafinowany olej z pierwszego tłoczenia produkowany jest poprzez tłoczenie miazgi kokosowej i nie jest poddawany dalszej obróbce.
Istnieją 2 metody prasowania:
- suchy – olej tłoczony jest z suszonej miąższu kokosa,
- na mokro – olej wyciska się ze świeżej miazgi kokosowej wraz z mlekiem kokosowym, następnie te 2 składniki oddziela się od siebie.
Większość oleju kokosowego ekstrahowana jest metodą mokrą.
Z kolei rafinowany olej kokosowy jest prawie bez smaku. Dlatego nadaje się również do przygotowywania słonych potraw. Rafinowany olej kokosowy po tłoczeniu poddawany jest dalszej obróbce, głównie w celu jego ulepszenia.
Po wyciśnięciu oleju z suszonej miazgi kokosowej należy następujące procesy:
- odśluzowywanie – jest to dodatek środka odśluzowującego, za pomocą którego usuwa się z oleju gumy, co może zmienić konsystencję i jakość oleju,
- neutralizacja – za pomocą wodorotlenku sodu usuwa się w tym procesie wolne kwasy tłuszczowe, zmniejszając tym samym ryzyko ich utlenienia i późniejszego żółknięcia oleju kokosowego,
- wybielanie – w tym procesie olej jest filtrowany (a co za tym idzie również wybielany) przez filtry mechaniczne, chociaż proces ten nazywa się wybielaniem, nie stosuje się w nim wybielacza chemicznego,
- dezodoryzacja – w jej trakcie olej pod wpływem ciepła pozbywa się resztek smaku i zapachu kokosa.
Kolejną zaletą rafinowanego oleju kokosowego jest to, że ma on wyższą temperaturę dymienia (204 do 232°C) – dlatego bardziej nadaje się do przygotowywania potraw w wyższej temperaturze (na przykład podczas smażenia).
Zarówno rafinowany, jak i nierafinowany olej kokosowy zachowują jednak podobne proporcje substancji aktywnych, takich jak: MCT – średniołańcuchowe triacyloglicerydy, kwas laurynowy, tłuszcze nasycone i nienasycone.
MCT szybko wchłaniają się w naszym przewodzie pokarmowym i trafiają bezpośrednio do wątroby. W wątrobie są one następnie wykorzystywane jako źródło energii (zamiast cukrów) i rzadziej odkładają się w postaci tłuszczu.
Jeżeli MCT nie są wykorzystywane jako bezpośrednie źródło energii, zamieniają się w tzw. ciała ketonowe – cząsteczki, które nasze komórki mogą wykorzystać jako rezerwowe źródło energii.
Olej kokosowy (rafinowany i nierafinowany) jest doskonałym wegańskim substytutem masła podczas pieczenia, ponieważ w temperaturze pokojowej ma konsystencję stałą.
Frakcjonowany olej kokosowy
Frakcjonowany olej kokosowy otrzymywany jest poprzez frakcjonowanie oleju kokosowego. Podczas tego procesu olej dzielony jest na poszczególne frakcje – części. Najczęściej na tzw. Olej MCT – zawiera wyłącznie średniołańcuchowe triacyloglicerydy.
Dzięki szybkiemu wchłanianiu i późniejszemu metabolizmowi olej ten jest szczególnie popularny wśród osób na diecie ketonowej.
Dieta ketogeniczna (keto) opiera się na spożywaniu bardzo małej ilości węglowodanów, organizm natomiast pozyskuje energię przede wszystkim z tłuszczów.
Olej kokosowy i kawa
Dodanie oleju kokosowego do kawy pomaga organizmowi utrzymać ketozę. Ludzie najczęściej wprowadzają się w ten stan celowo, w trakcie wspomnianej diety ketogennej.
Dodanie oleju kokosowego do kawy może przyspieszyć metabolizm.
Stosując go należy uważać na spożywaną ilość. Jedna łyżka oleju kokosowego (około 14 gramów) zawiera średnio 121 kalorii.
Olej kokosowy a opalanie
Być może spotkałaś się już z informacją, że olej kokosowy można stosować jako ochronę przed promieniowaniem UV podczas opalania. Badania pokazują, że olej kokosowy blokuje jedynie około 20% promieni UV słońca, co jest niewystarczające, aby w pełni chronić naszą skórę.
Współczynnik SPF oleju kokosowego określa się na 8, natomiast minimalny zalecany współczynnik ochrony to 30 SPF. Dlatego nie zaleca się stosowania oleju kokosowego jako preparatu do opalania.
Olej kokosowy i jego korzyści dla naszej skóry
Olej kokosowy ma szereg zalet dla naszej skóry:
- zapobiega utracie wody z naszej skóry,
- zmniejsza stany zapalne,
- poprawia jej elastyczność,
- zmniejsza swędzenie,
- pomaga przy chorobach skóry - przy egzemie, zapaleniu skóry i suchości skóry,
- może przyspieszyć gojenie się skóry,
- pomaga zmniejszyć ból,
- działa przeciw bakteriom, wirusom, grzybom.
Dzięki dużej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych olej kokosowy działa nawilżająco na naszą skórę. Dlatego jest odpowiedni dla skóry suchej. Jednocześnie nadaje jej elastyczność, łagodzi stany zapalne i swędzenie, co również pomaga w gojeniu się skóry.
Badania wykazały także jego zalety w przypadku stosowania w przypadku atopowego zapalenia skóry.
Pochodne kwasu laurynowego wykazują nawet działanie przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Dlatego olej kokosowy może również pomóc w gojeniu się ran.
Pochodne kwasu laurynowego wykazują nawet działanie przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Dlatego olej kokosowy może również pomóc w gojeniu się ran.
Olejku kokosowego możesz używać nawet wtedy, gdy Twoja skóra jest sucha i osłabiona zimnem. Najlepiej nałożyć olej kokosowy na skórę po kąpieli, aby zapewnić jej maksymalne nawilżenie.
Olej kokosowy (samodzielnie lub w połączeniu z innymi substancjami zawartymi w preparatach kosmetycznych) może pomóc także w przypadku drobnych zmarszczek – głównie dzięki działaniu nawilżającemu.
Niektóre badania pokazują, że może on również wspierać tworzenie nowego kolagenu, ale nadal potrzebne są dalsze badania w tym kierunku.
Jednak stosowanie oleju kokosowego na naszą skórę może mieć również niepożądane skutki. Zwłaszcza dla osób, które mają wrażliwą skórę.
Do najczęstszych skutków ubocznych należą:
- podrażnienia,
- swędzenie,
- wysypka,
- zaczerwienienie skóry.
Dlatego przed użyciem oleju kokosowego zalecamy tzw. „test płatkowy” – nałóż niewielką ilość oleju na skórę (najlepiej na wewnętrzną stronę ramienia lub łokcia). Jeżeli w ciągu 48 godzin nie wystąpi żadna reakcja alergiczna, można śmiało stosować olejek.
Olej kokosowy świetnie sprawdzi się także jako płyn do demakijażu. Wiele składników makijażu jest na bazie olejków, a środki do demakijażu na bazie wody nie są w stanie ich całkowicie usunąć. Do demakijażu użyj oleju kokosowego, a następnie np. wody micelarnej; ewentualnie przemyj twarz specjalnymi preparatami przeznaczonymi do twarzy.
Olej kokosowy i jego wpływ na nasze włosy
Olej kokosowy działa wzmacniająco na nasze włosy. Najbardziej idealną formą jego stosowania na włosy jest maska.
Nasze włosy cierpią na skutek farbowania czy rozjaśniania, stosowania wysokich temperatur podczas stylizacji, ale także stosowania różnych preparatów i szamponów do włosów, promieniowania UV czy ogólnego wpływu środowiska. Może to sprawić, że staną się bardziej miękkie i kruche.
Nasze włosy składają się z trzech warstw:
- warstwa wewnętrzna – tzw. rdzeń – tworzy środek włosa; grube włosy zawierają dużą ilość tej wewnętrznej warstwy (czasami nazywanej rdzeniem), podczas gdy cienkie włosy mają jej minimalną warstwę,
- warstwa środkowa – tzw. kora – tworzy najgrubszą część każdego włosa, zawiera dużą ilość białek i jednocześnie pigmentów, które nadają włosom kolor,
- warstwa najwyższa – tzw. łuska – tworzy zewnętrzną warstwę ochronną naszych włosów, łuska jest najbardziej narażona na działanie czynników zewnętrznych, przez co często ulega uszkodzeniu.
Kiedy uszkodzona zostanie warstwa ochronna włosa – łuska włosa, następuje utrata białek ze środkowej części włosa. To sprawia, że włosy stają się cienkie, łamliwe i podatne na złamania. Włosy są najbardziej podatne na uszkodzenia, gdy są mokre.
Stosowanie oleju kokosowego przed lub po umyciu włosów pomaga zmniejszyć uszkodzenia włosów.
Stosowanie oleju kokosowego w postaci maski do włosów może pomóc w:
- ograniczenie utraty warstwy białkowej włosa – koloryzacja lub obróbka cieplna włosów powoduje utratę najwyższej, ochronnej warstwy białek;
- wzmocnienie włosów od wewnątrz – olej kokosowy, dzięki niskiej masie cząsteczkowej, potrafi wniknąć do wewnętrznych warstw włosa i tym samym skutecznie odżywić go od wewnątrz; dzięki swojej strukturze olej kokosowy łatwiej wnika do wnętrza włosów (w porównaniu do oleju słonecznikowego i olejów mineralnych);
- nawilżenie włosów – dzięki wniknięciu do wnętrza włosa olej kokosowy może nawilżyć włosy od środka; pomaga to zapobiegać wysuszaniu włosów.
Chociaż stosowanie oleju kokosowego jest korzystne dla każdego rodzaju włosów, najlepsze rezultaty można uzyskać na włosach suchych, zniszczonych lub kręconych.
Jeśli chcesz używać oleju kokosowego do włosów, polecamy zastosować jego nierafinowaną wersję. W zależności od długości włosów rozpuść od 2 do 4 łyżek oleju – wystarczy go lekko podgrzać. Idealnie jest nałożyć olejek na włosy pod prysznicem.
Najpierw delikatnie zwilż włosy – na przykład za pomocą sprayu. Następnie nałóż roztopiony olej kokosowy. Nakładaj olej równomiernie i partiami. Nie zapomnij szczególnie o miejscach, w których włosy są najbardziej zniszczone – np. na końcach.
Po aplikacji owiń włosy czepkiem i pozostawić na jedną do dwóch godzin. Olej kokosowy można pozostawić na dłużej – na przykład na noc. Następnie spłucz letnią wodą i umyj szamponem.
Maskę do włosów z oleju kokosowego możesz przygotować także w połączeniu z innymi składnikami aktywnymi, takimi jak:
- miód – olej kokosowy i miód (w proporcji 1:1) podgrzej razem w rondelku, ciągle mieszając, aż oba składniki się połączą, następnie ostudź, nałóż na wilgotne włosy i pozostaw na co najmniej 40 minut, a następnie spłucz szamponem,
- jajko – wymieszaj roztopiony olej kokosowy z roztrzepanym jajkiem (w proporcji 2:1), po nałożeniu na mokre włosy pozostaw na 15–20 minut, a następnie spłucz i umyj włosy szamponem.
Olej kokosowy można nakładać na włosy nawet po umyciu ich szamponem i nie spłukiwać go. Aby jednak włosy nie wyglądały na tłuste, należy używać tylko niezbędnej ilości, którą równomiernie rozprowadzamy na całej długości włosów.
Nałożenie oleju kokosowego na skórę głowy może zmniejszyć powstawanie i objawy łupieżu. Ważne jest jednak, aby po zabiegu dokładnie zmyć olej kokosowy, gdyż może on zatykać mieszki włosowe i pory na skórze.
Zatkane mieszki włosowe mogą prowadzić do zapalenia mieszków włosowych. Dlatego jeśli chcesz używać oleju kokosowego wyłącznie w celu nawilżenia i regeneracji, aplikuj go od środkowej części w stronę końcówek.
Olej kokosowy jako lubrykant
Choć mogłoby się wydawać, że olej kokosowy – zwłaszcza nierafinowany – dzięki działaniu nawilżającemu, może pełnić funkcję nawilżającą, to jego działanie w tym zakresie nie zostało jeszcze udowodnione.
Używanie oleju kokosowego jako środka nawilżającego może mieć raczej negatywne skutki:
- może osłabiać prezerwatywy lateksowe – prezerwatyw lateksowych używa się wyłącznie w połączeniu z lubrykantami na bazie wody lub silikonu,
- zaburza równowagę pH – może więc przyczyniać się do rozwoju drożdżakowych infekcji pochwy,
- może powodować reakcję alergiczną.
Olej kokosowy a profilaktyka i leczenie rozstępów
Sucha skóra jest bardziej podatna na rozstępy. Olej kokosowy, dzięki swoim właściwościom nawilżającym skórę, może pomóc w zmniejszeniu widoczności rozstępów.
Rozstępy to w zasadzie blizny. Dlatego nie da się ich usunąć żadnym miejscowo stosowanym kosmetykiem – a więc nawet olejem kokosowym.
Olej kokosowy i inne jego zastosowania
Olej kokosowy jako produkt do golenia
Można go nakładać na zwilżoną skórę lub wymieszać z innymi składnikami (np. aloesem, masłem shea). Olejku kokosowego można także używać jako płynu po goleniu.
Olej kokosowy i jego zastosowanie w leczeniu trądziku
Stosowanie oleju kokosowego w przypadku trądziku budzi kontrowersje. Z jednej strony istnieją dowody na to, że kwas laurynowy – jeden z głównych składników oleju kokosowego – działa antybakteryjnie. Jednocześnie ma działanie przeciwzapalne. Dzięki temu działaniu olej kokosowy powinien pomóc w leczeniu trądziku. Z drugiej jednak strony olej kokosowy może zatykać pory.
Olej kokosowy jako przeciwutleniacz
Dzięki swojemu składowi olej kokosowy łatwo przenika do naszej skóry, gdzie między innymi działa również antyoksydacyjnie – zapobiega uszkodzeniom komórek przez wolne rodniki.
Olej kokosowy i jego zastosowanie do rzęs i brwi
Olejku kokosowego możesz używać również na rzęsy lub brwi. Olej kokosowy może wzmocnić rzęsy i brwi, tak jak nasze włosy.
Nałóż olej kokosowy na rzęsy lub brwi za pomocą palców lub jednorazowej szczoteczki do tuszu do rzęs. Ostrożnie zetrzyj nadmiar oleju wacikiem.
Olej kokosowy i jego zastosowanie do ust
Olej kokosowy może również pomóc w leczeniu opryszczki. Opryszczka jest spowodowana wirusem opryszczki pospolitej. Stosowanie oleju kokosowego sprzyja szybszemu gojeniu, a dzięki działaniu antyseptycznemu, przeciwwirusowemu i antybiotykowemu zapobiega także wtórnemu zakażeniu opryszczką.
Nałóż olej kokosowy na opryszczkę za pomocą czystego wacika lub patyczka.
Do regeneracji suchych i spierzchniętych ust także możesz zastosować olej kokosowy. Przed aplikacją można go wymieszać z:
- masło shea,
- wosk pszczeli lub miód,
- oliwa z oliwek,
Olej kokosowy i jego zastosowanie na zęby
Niektóre źródła podają, że antybakteryjne działanie oleju kokosowego można również zastosować po nałożeniu na zęby i dziąsła. Powinien pomóc zniszczyć bakterie, a tym samym zmniejszyć ryzyko próchnicy i chronić dziąsła. Jednak w tym przypadku potrzebne są dalsze badania.
Olej kokosowy i jego zastosowanie na hemoroidy
Olej kokosowy może również pomóc w leczeniu hemoroidów. Można go nakładać za pomocą waty zewnętrznie na hemoroidy w formie:
- czystego oleju kokosowego,
- oleju kokosowego w połączeniu z oczarem wirginijskim,
- oleju kokosowego w połączeniu z kurkumą.
