Składniki mineralne nie tylko wpływają na co dzień na dobre samopoczucie, ale także zapobiegają powstawaniu niektórych chorób oraz ich zaostrzaniu. Niektóre z nich wspólnie pełnią funkcje regulacyjne poprzez działanie w wybranych narządach, np. w tarczycy. Do prawidłowego funkcjonowania tego gruczołu niezbędne są szczególnie dwa pierwiastki – cynk i selen. W niektórych przypadkach zalecane jest większe spożycie obu składników, dlatego warto wiedzieć, kiedy po nie sięgnąć, aby zoptymalizować wchłanianie.
Jakie funkcje pełni cynk?
Cynk jest pierwiastkiem, który bierze udział w regulacji kilkuset zmian w organizmie. Największe jego zasoby w organizmie człowieka znajdują się w mięśniach i kościach. Pierwiastek ten bierze udział w funkcjonowaniu układu odpornościowego, syntezie DNA i białek oraz gojeniu ran. Wpływa bezpośrednio na metabolizm hormonów tarczycy, a jej długotrwały niedobór może prowadzić do dysfunkcji tego gruczołu. Bierze udział w metabolizmie substancji energetycznych i funkcjonowaniu układu nerwowego. Dodatkowo cynk współtworzy keratynocyty, czyli komórki skóry. Szacuje się, że dorosła kobieta potrzebuje około 9 mg cynku dziennie, mężczyzna zaś 11 mg.
Jakie są funkcje selenu?
Selen to pierwiastek śladowy, będący jednym z najsilniejszych przeciwutleniaczy wśród składników odżywczych. Oprócz ochrony przed wolnymi rodnikami wpływa także na szereg zmian metabolicznych czy reakcji immunologicznych organizmu. Dodatkowo może ułatwić detoksykację w przypadku narażenia na metale ciężkie. Najwięcej selenu znajduje się w mięśniach szkieletowych. Selen, podobnie jak cynk, bierze udział w metabolizmie hormonów tarczycy. Zapotrzebowanie dorosłych kobiet i mężczyzn wynosi około 55 µg dziennie.
Kiedy przyjmować cynk i selen?
Na niedobory cynku szczególnie cierpią weganie, osoby z chorobami przewodu pokarmowego (upośledzające wchłanianie), kobiety w ciąży i karmiące piersią oraz osoby nadmiernie spożywające alkohol. Większe zapotrzebowanie na cynk mogą mieć również sportowcy, osoby zmagające się z cukrzycą typu 2 lub zwyrodnieniem plamki żółtej. Istnieją również oznaki zwiększonego spożycia tego mikroelementu w zimnych porach roku.
Z kolei niedobór selenu może stanowić problem u osób cierpiących na choroby nerek oraz osoby z osłabioną odpornością. Większa jego podaż zalecana jest przede wszystkim w profilaktyce nowotworów, miażdżycy, a także przy chorobach tarczycy.
Jeżeli oprócz wyżej wymienionych schorzeń fizjologicznych i problemów zdrowotnych pojawia się u Ciebie problem z apetytem lub dostępnością produktów z najlepszych źródeł, należy rozważyć suplementację diety cynkiem i selenem. Cynk najczęściej stosuje się w postaci cytrynianu lub glukonianu, natomiast selen stosuje się jako kompleks aminokwasów z metioniną. Czas stosowania tych preparatów nie jest bardzo istotny, gdyż oba zawierają związki charakteryzujące się wysoką biodostępnością. Wchłanianie cynku mogą ograniczać fityniany obecne w ziarnach i orzechach lub duże dawki wapnia. Wchłanianie selenu można ograniczyć dietą bogatą w siarkę lub metale ciężkie. Z kolei białka zwierzęce korzystnie wpływają na dostępność obu wymienionych pierwiastków.
Czym objawia się niedobór cynku w organizmie?
Osłabienie układu odpornościowego: Cynk odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Niedobór cynku może prowadzić do częstszych infekcji, wolniejszego gojenia się ran i ogólnego osłabienia odporności.
Problemy ze skórą: Niedobór cynku może prowadzić do suchych, łuszczących się skórek na skórze, a także do trudności w gojeniu się ran.
Problemy z włosami i paznokciami: Cynk jest istotny dla zdrowia włosów i paznokci. Niedobór może prowadzić do łamliwości paznokci oraz wypadania włosów.
Zaburzenia smaku i węchu: Niedobór cynku może wpływać na zaburzenia w odczuwaniu smaku i zapachu.
Problemy ze wzrostem: U dzieci niedobór cynku może prowadzić do opóźnień w wzroście i rozwoju.
Problemy z koncentracją i pamięcią: Cynk odgrywa rolę w funkcjonowaniu mózgu, więc niedobór może prowadzić do problemów z koncentracją, pamięcią i ogólnym funkcjonowaniem poznawczym.
Zmiany nastroju: Niektóre badania sugerują, że niedobór cynku może być związany ze zwiększoną podatnością na depresję i inne zaburzenia nastroju.
Problemy z płodnością: Cynk jest istotny dla zdrowia reprodukcyjnego zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Niedobór cynku może prowadzić do problemów z płodnością.
Czym objawia się niedobór selenu?
Osłabienie układu odpornościowego: Selen jest kluczowym pierwiastkiem śladowym dla zdrowia układu odpornościowego. Niedobór selenu może osłabić reakcję immunologiczną organizmu, co prowadzi do częstszych infekcji i wolniejszego gojenia się ran.
Zaburzenia funkcji tarczycy: Selen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Niedobór selenu może przyczynić się do zaburzeń hormonalnych, w tym niedoczynności tarczycy.
Zwiększone ryzyko chorób serca: Selen jest istotny dla zdrowia serca, ponieważ działa jako przeciwutleniacz i pomaga w zapobieganiu uszkodzeniom komórek. Niedobór selenu może zwiększać ryzyko chorób serca i miażdżycy.
Osłabienie mięśni: Selen jest zaangażowany w procesy metaboliczne związane z mięśniami. Niedobór selenu może prowadzić do osłabienia mięśni, skurczów mięśniowych i bólu mięśniowego.
Zaburzenia płodności: Selen odgrywa rolę w zdrowiu reprodukcyjnym zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Niedobór selenu może prowadzić do problemów z płodnością, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.
Zmiany nastroju: Niedobór selenu może być związany ze zmianami nastroju, w tym zwiększonym ryzykiem depresji i lęków.
Problemy ze zdrowiem skóry i włosów: Selen jest zaangażowany w utrzymanie zdrowia skóry i włosów. Niedobór selenu może prowadzić do suchych, łuszczących się skór oraz problemów ze stanem włosów.
Zaburzenia metabolizmu glukozy: Niektóre badania sugerują, że niedobór selenu może być związany ze zwiększonym ryzykiem cukrzycy typu 2 i zaburzeniami metabolizmu glukozy.
