Gotu kola (łac. Hydrocotyle asiatica, Centella asiatica) to roślina z rodziny wąkrotek, popularnie nazywana również wiciokrzewem azjatyckim lub wąkrotką azjatycką. Powszechnie używana nazwa „gotu kola” pochodzi z języka syngaleskiego – słowo „gotu” oznacza kielichowaty kształt rośliny, a słowo „kola” oznacza liść.
 
Gotu kola należy do adaptogenów – jej właściwości lecznicze wykorzystywane są od tysięcy lat w tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej, afrykańskiej i chińskiej. Już w starożytności stosowano ją jako środek poprawiający pracę mózgu, łagodzący stany lękowe oraz wspomagający leczenie niewydolności żylnej. W Azji gotu kola nazywana jest „źródłem życia”, podczas gdy Chińczycy uważają ją za niezawodny lek na długowieczność. Jej cenny skład pozwala w naturalny sposób zahamować proces starzenia się skóry dzięki głębokiemu nawilżeniu i wygładzeniu zmarszczek.
 
Od wieków stosowana jest w medycynie ajurwedyjskiej do leczenia chorób skóry, chorób układu moczowego i nadciśnienia. Według najnowszych badań gotu kola uwalnia w naszym organizmie białko (BDNF), które odpowiada za powstawanie nowych komórek mózgowych, co przekłada się na rozwój dendrytów i lepszą plastyczność mózgu.
 
Gotu kola jest bogatym źródłem pięciu cyklicznych saponin triterpenowych wytwarzanych podczas intensywnego wzrostu i rozwoju rośliny. Wśród nich wyróżnić można bramozyd, azjatykozyd, centellozyd, tankniozyd, sccepholeozyd oraz kwasy: azjatycki, madekasowy, centelowy i bramkowy. Związki te sprzyjają tworzeniu się kolagenu i tkanki skórnej, co sprawia, że ​​skóra staje się elastyczna i jędrna. Ważnymi składnikami są również monoterpeny, seskwiterpeny, związki poliacetylenowe, flawonoidy, minerały (żelazo, potas, wapń, selen, cynk, sód), olejki eteryczne oraz witaminy (A, B2, C, E i K).
 

Uprawa gotu koli

Wąkrotka jest rośliną jednoroczną, która charakteryzuje się specyficzną łodygą. Występuje naturalnie w wilgotnych regionach południowej Azji, a także w południowych i centralnych regionach Ameryki Północnej i Południowej, Afryki i Australii. Najczęściej występuje na terenach podmokłych, w pobliżu zbiorników wodnych.
 
Gotu kola to niewielka roślina, której wysokość nie przekracza 15-20 cm. Można ją rozpoznać po smukłych łodygach z liśćmi w kształcie nerki, z drobno ząbkowanymi krawędziami. Latem gotu kola jest ozdobiona małymi kwiatami o białym, różowym lub lekko czerwonawym kolorze, zebranymi w złożone kwiatostany. Owoce tej wyjątkowej rośliny to małe, okrągłe jagody. Zarówno w medycynie, jak i kosmetyce wykorzystuje się całą roślinę – zarówno liście, jak i korzenie oraz owoce.
 
W warunkach naturalnych wąkrotka azjatycka występuje na terenach wilgotnych i mokrych, ale w podobnych warunkach może być również uprawiany w domu. Ważne jest, aby gotu kola mogła rosnąć w pobliżu zbiorników wodnych, takich jak staw. Możemy umieścić ją w dużej doniczce lub na rabatce i zadbać o wilgotną i przepuszczalną glebę.
 
Roślina lubi też ciepło i słońce, dlatego temperatura nie powinna być niższa niż 15 stopni Celsjusza, najlepiej powyżej 23 stopni. Gota kola wysiewa się wczesną wiosną.
 

Właściwości lecznicze gotu koli

Ziele Gotu kola znane jest z niezwykłego wpływu na nasze zdrowie, zwłaszcza jeśli chodzi o prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Roślina ta w naturalny sposób przywraca równowagę komórek nerwowych, a także sprzyja poprawie pamięci i koncentracji. W naturalnej medycynie ajurwedyjskiej gotu kola była również stosowana w leczeniu wielu dolegliwości, takich jak kiła, zapalenie wątroby, wrzody żołądka, epilepsja, biegunka, astma i gorączka.
 
Warto również wspomnieć o szczególnym działaniu gotu kola na nasz układ żylny. W Europie i Stanach Zjednoczonych preparaty z wąkrotki stosuje się w leczeniu żylaków i przewlekłej niewydolności żylnej, która wiąże się z gromadzeniem się krwi w nogach. Zgodnie z zasadami Ajurwedy gotu kolę stosuje się również w leczeniu łuszczycy, egzemy, bielactwa i drobnych urazów skóry.
 
Ostatnio coraz więcej mówi się o potencjalnych właściwościach przeciwnowotworowych tej rośliny. Specyficzny skład ekstraktu wodnego gotu kola charakteryzuje się wysokim działaniem toksycznym na komórki ludzkiego raka piersi oraz komórki czerniaka u myszy. Jednak wpływ rośliny na komórki raka płuc i nerek nie został jeszcze przebadany.

Gotu Kola Ekstrakt 500 mg 60 kapsułek - Medfuture
 

Wpływ na układ nerwowy

Gotu kola jest składnikiem suplementów diety poprawiających naszą pamięć i koncentrację. Według badań na zwierzętach i badań klinicznych ekstrakt z gotu kola wykazuje silne działanie ochronne na nasz układ nerwowy - ogranicza produkcję wolnych rodników oraz znacząco spowalnia proces uszkadzania neuronów, co wiąże się ze wzrostem poziomu enzymów odpowiedzialnych za właściwości przeciwutleniające.
 
Co ciekawe, przeprowadzono badania, które potwierdzają działanie neuroprotekcyjne w chorobach związanych z degradacją neuronów, takich jak choroba Alzheimera. Ekstrakt z got kola znacząco obniża poziom beta-amyloidu i stresu oksydacyjnego, a także zapobiega skurczowi procesów neuronalnych, dzięki czemu jesteśmy w stanie poprawić wydajność pamięci i zredukować markery śmierci komórkowej.
 

Gotu kola poprawia kondycję skóry

Gotu kola poprawia również syntezę kwasu hialuronowego, co pozytywnie wpływa na poprawę nawilżenia i napięcia skóry.

 

Gotu kola a układ sercowo-naczyniowy

Wspomniana poprawa syntezy kolagenu wiąże się również z korzystnym wpływem na nasz układ sercowo-naczyniowy. Regularne stosowanie produktów z wąkrotką uelastycznia naczynia krwionośne i poprawia krążenie krwi. U pacjentów stosujących ekstrakt gotu kola pomaga zmniejszyć uczucie ciężkości, bólu, obrzęków kończyn dolnych oraz reguluje ciśnienie krwi.
 

Gotu kola a właściwości przeciwdepresyjne

Warto zwrócić uwagę na uspokajające i przeciwdepresyjne działanie tej rośliny. Jest to związane z obecnością dwóch glikozydów – bramozydu i braminozydu o właściwościach uspokajających. Zdaniem badaczy ekstrakt działa podobnie jak jeden z popularnych leków psychotropowych z grupy benzodiazepin „diazepam” i w podobnym stopniu ogranicza spontaniczną aktywność.
 

Dawkowanie suplementu wąkrotka azjatycka

Dawkowanie gotu kola uzależnione jest od kilku czynników, z których najważniejszym jest cel stosowania oraz forma, w jakiej przyjmiemy produkt. Dlatego warto zadać sobie pytanie, czy chcemy ją stosować profilaktycznie, czy też powinien nam pomóc w leczeniu konkretnej choroby.
 
Minimalna dzienna dawka to 200 mg na dobę, natomiast maksymalna dawka to 4000 mg suszu (w zależności od choroby). Suszone liście należy przyjmować jako napar - wtedy stosować 1-2 łyżeczki ziela (5-10g) na filiżankę herbaty. Ten napar można spożywać do 3 razy dziennie.
W przypadku suplementów diety z ekstraktem z gotu kola należy stosować się do zaleceń producenta znajdujących się na opakowaniu
 

Przeciwwskazania

Gotu kola jest produktem naturalnym, dzięki czemu jest w większości przypadków bezpieczna dla naszego organizmu.
 
Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na doustne podawanie produktów z ekstraktem z gotu kola kobietom w ciąży i karmiącym. Preparaty te nie są również wskazane dla dzieci i młodzieży, natomiast osoby powyżej 65 roku życia powinny skonsultować stosowanie preparatów z lekarzem.
 
Przeciwwskazaniem do spożycia gotu kola jest również indywidualna reakcja na substancję czynną zawartą w produkcie, a także choroby wątroby. Nie należy ich stosować w połączeniu z innymi adaptogenami i lekami przeciwdepresyjnymi. Ze względu na silne działanie pobudzające, gotu cola nie powinna być spożywana później niż wczesnym popołudniem. Należy pamiętać, że gota kola nie może być stosowana jako substytut zróżnicowanej diety.
 

Skutki uboczne

Spożywanie małych dawek gotu kola nie powinno wiązać się z żadnymi skutkami ubocznymi. Jeśli jednak wystąpią działania niepożądane, zwykle są one łagodne. Najczęstsze działania niepożądane to senność, nudności, ból głowy, zawroty głowy i podrażnienie skóry. W przypadku wystąpienia któregokolwiek z objawów należy przerwać przyjmowanie produktu i skonsultować się z lekarzem.